Заданне 5.4. Выявіць прычыны забруджвання атмасфернага паветра ў мікрараёне ўстановы адукацыі і пазнаёміцца з  памяткай па мінімізацыі забруджвання паветра (распрацавана вучнямі ў 2022/2023 н.г.)

Спіс вучняў

1. Андрухін Ягор
2. Варажбіцкі Інакенцій
3. Гац Кацярына
4. Крысевіч Юлія
5. Пераедзенка Аляксандр
6. Сіліна Сняжана
7. Бабей Арцем
8. Канюшык Вікторыя
9. Андрухін Іван
10. Гац Канстанцін
11. Пекун Данііл
12. Рамановіч Анастасія

Група вучняў 7,8 класаў правяла абследаванне і выявіла прычыны забруджвання атмасфернага паветра вакол школы Асноўнай прычынай забруджвання паветра з’яўляецца пападанне ў яго нехарактэрных фізічных, хімічных і біялагічных рэчываў, а таксама змяненне іх натуральнай канцэнтрацыі. Гэта адбываецца ў выніку прыродных працэсаў і дзеййнасці чалавека. Прычынай значнай часткі хімічнага і фізічнага забруджвання з’яўляецца спальванне вуглевадароднага паліва падчас працы рухавікоў унутранага згарання транспартных сродкаў.  Кожны год у выніку прамысловай дзейнасці чалавека 170 мільёнаў тон пылу трапляюць у атмасферу. Восенню спальваецца апалае лісце, рэшткі раслін на асабістых участках жыхароў аг. Шані. Час пары спальваецца бытавое смецце, у тым ліку папера, картон. Побач з установай адукацыі размешчаны машынна-трактарны парк ААТ “Шані-аграпрадукт”, побач цэнтральная дарога па якой рухаецца вялікая колькасць як сельскагаспадарчага транспарту, так і асабістых аўтамабіляў. Дадзеныя выкіды трапляюць у паветра і ветрам заносяцца на прышкольную тэрыторыю.

План дзеянняў па мінімізацыі забруджвання атмасфернага паветра

— Праводзіць работу сярод вучняў і іх законных прадстаўнікоў аб шырокім выкарыстанні веласіпедаў пад дэвізам “ Рух – гэта жыццё, а чыстае паветра – здароўе кожнага з нас”.

— Прадоўжыць работу па азеляненні прышкольнай тэрыторыі.

— Выкарыстоўваць для азелянення дрэвы, кустарнікі і кветкава-дэкаратыўныя расліны.

Вучні 7,8 класа пазнаёміліся з памяткай і прынялі рашэнне прытрымлівацца дадзеных рэкамендацый і пазнаёміць з памяткай сваіх бацькоў, суседзяў і іншых аднавяскоўцаў.

Зробім паветра чыстым

(памятка па мінімізацыі забруджвання паветра ў мікрараёне школы)

1. Не вырубвай і не ламай дрэвы – яны садзейнічаюць ачышчэнню паветра ад пылу і дыму, абагачаюць яго кіслародам. Ахоўвай расліны – зберажэш чыстае паветра.
2. Не палі кастры побач з дрэвамі – гэта можа прывесці да гібелі расліннасці і забруджвання паветра.
3. Не карыстайся аднаразавым посудам, замяні поліэтыленавыя пакеты на папяровыя ці тканевыя.
4. Выкарыстоўвай акумулятары замест батарэек для электрапрыбораў. Акумулятары можна перазараджаць і выкарыстоўваць паўторна, а батарэйкі гадамі ляжаць на звалках, атручваючы паветра.
5. Расказвайце сваім сябрам, знаёмым, сваякам аб тым чаму і як можна ахоўваць паветра ад забруджванняў.
6. Не выкідвай смецце і рэшткі ежы на вуліцу – гэта прывядзе да іх гніення і забруджвання паветра. Не спальвай смецце, а выкідвай у спецыяльныя кантэйнеры.
7. Не спальвайце на кастры, у катлах і печах рэзіну, вырабы з пластмасы, поліэтыленавую плёнку. Пры іх гарэнні выдзяляюцца вельмі ядавітыя рэчывы, якія забруджваюць паветра.
8. Не прасіце бацькоў падвезці да школы, калі яна знаходзіцца блізка. Але папрасіце іх выключыць рухавік на стаянцы. Гэта скараціць колькасць выхлапных газаў, якія выдзяляюцца ў атмасферу.
9. У сухое надвор’е часцей палівайце вадой двор каля дома – гэта паменшыць колькасць пылу ў паветры.
10. Не куры! Гэта шкодзіць не толькі твайму здароўю. Забруджанае тытунёвым дымам паветра небяспечна для іншых.
11. Пры выбары транспартных сродкаў выкарыстоўвайце экалагічна чыстыя віды транспарту (электрамабілі, веласіпеды, самакаты).
12. Выкарыстоўвайце раздзельны збор смецця.

Заданне 5.2  Вызначыць  ступень забруджвання паветра пры вывучэнні снегавога покрыва і атмасферных ападкаў у мікрараёне ўстановы адукацыі

Спіс вучняў

1. Варажбіцкі Інакенцій
2. Сіліна Сняжана
3. Андрухін Ягор
4. Пераедзенка Аляксандр
5. Крысевіч Юлія
6. Бабей Ягор
7. Гац Канстанцін
8. Канюшык Вікторыя
9. Пекун Данііл
10. Рамановіч Анастасія
11. Бульц Наталля
12. Валюкевіч Вадзім
13. Кот Яўгеній
14. Краўчук Юлі
15. Ляшчынскі Аляксей
16. Шаламіцкая Паліна

У аграгарадку Шані дастаткова вялікая колькасць аўтамабіляў, лік іх з кожным годам усё павялічваецца. Снег з’яўляецца эфектыўным накапляльнікам забруджвальных рэчываў, якія трапляюць ў навакольнае асяроддзе. Снег для даследаванняў быў узяты на розных участках: у школьным двары, у скверы каля школы, на стаянцы для аўтамабіляў і школьнага аўтобуса.

Для даследавання снега як індыкатара забруджвання навакольнага асяроддзя намі былі праведзены якасныя рэакцыі на вызначэнне іонаў.

• Вызначэнне рН асяроддзя.

  

   

• Вывад:  дадзеная якасная рэакцыя паказала наяўнасць іонаў медзі ў снегавым покрыве нашага мікрараёна. Мы можам зрабіць вывад, што наяўнасць злучэнняў медзі абумоўлена наяўнасцю машынна-трактаранага двара ААТ “Шані –аграпрадукт” у крокавай даступнасці, значная колькасць машын і школьны аўтобус на стаянцы каля школы
  • Вызначэнне сульфат-іонаў(SO₄^2- ).

  ВаС1₂ + H₂SО₄ → BaSО₄ ↓ + HC1

  Ba²⁺ + SО₄^2- → BaSО₄↓- асадак белы

  

  

  Вывад: дадзеная якасная рэакцыя паказала наяўнасць сульфат іонаў ў пробах снегу ўзятых з пляцоўкі каля стаянкі для машын і школьнага аўтобуса.

• Якасныя рэакцыі на наяўнасць іонаў свінца далі адмоўны вынік.

  Заключэнне

  У ходзе нашага даследавання мы ўстанавілі якасць снегавога покрыва на тэрыторыі нашай установы адукацыі і вакол яе. Было ўстаноўлена наяўасць іонаў медзі і сульфат іонаў у пробах снегу ўзятага на стаянцы і на пляцоўцы з боку машына-трактарнага двара. На астатніхпляцоўках снег быў чыстым. Снег з’яўляецца індыкатарам чысціні атмасфернага  паветра. Зыходзячы з гэтага, можна зрабіць вывад аб пападанні дадзеных рэчываў у глебу, грунтавыя воды, атмасферу пры раставанні снегу. У нашых сілах зрабіць бяспечным навакольнае асяроддзе для нас саміх ад уздзеяння дадзеных таксічных рэчываў. Напрыклад, устаноўка фільтраў на сантэхніку, азеляненне грунта раслінамі-індыкатарамі.

Заданне 5.1 Вывучыць ступень забруджвання атмасфернага паветра метадамі біяіндыкацыі ў мікрараёне ўстановы адукацыі

Сярод жывых арганізмаў самымі адчувальнымі індыкатарамі агульнага забруджвання паветра з’яўляюцца лішайнікі. Вучні 7 – 9,11 класаў у лістападзе 2023 года пад кіраўніцтвам настаўніка біялогіі Жэдзік Г.М. правялі ацэнку якасці атмасфернага паветра каля школы метадам ліхаіндыкацыі.

Спіс вучняў

1. Андрухін Ягор
2. Варажбіцкі Інакенцій
3. Гац Кацярына
4. Крысевіч Юлія
5. Пераедзенка Аляксандр
6. Сіліна Сняжана
7. Андрухін Іван
8. Бабей Ягор
9. Гац Канстанцін
10. Канюшык Вікторыя
11. Пекун Данііл
12. Рамановіч Анастасія
13. Бульц Наталля
14. Валюкевіч Вадзім
15. Кот Яўгеній
16. Краўчук Юлія
17. Ляшчынскі Аляксей
18. Шаламіцкая Паліна
19. Курыльчук Аліна
20. Батура Ксенія
21. Казлоўскі Уладзіслаў
22. Краўчук Вікторыя
23. Міранюк Анастасія

Вынікі даследавання

Табліца №1. Вынікі даследавання лішайнікаў (школьны двор – пляцоўка №1) , АЧА=0,07

Табліца № 2 Вынікі даследавання лішайнікаў (школьны сквер – пляцоўка  №2), АЧА= 0,15

Табліца №3. Вынікі даследавання лішайнікаў (стаянка  – пляцоўка №3)   АЧА=0,06

Ацэнка частаты сустракаемасці і ступені пакрыцця па пяцібальнай шкале Табліца №4

Такім чынам, карыстаючыся дадзенай табліцай для кожнай пляцоўкі і для кожнага тыпу роста лішайнікаў – кусцістых, ліставатых і накіпных – выставілі балы сустракаемасці і пакрыцця.

Ступень забруджвання паветра была ацэнена па атрыманым дадзеным , якія занесены ў табліцы №1 — №3 на аснове табліц №4 і №5.

Табліца №5 Ацэнка ступені забруджанасці паветра

Вывучэнне лішайнікаў прышкольнай тэрыторыі дазволіла зрабіць вывад аб перспектыўнасці праведзеных даследаванняў. Было ўстаноўлена, што лішайнікі іграюць важную ролю ў фукцыяніраванні экасістэмы.

У ходзе даследаванняў было ўстаноўлена, што чысціня атмасфернага паветра на розных участках школы залежыць ад ступені пакрыцця дрэў эпіфітнымі лішайнікамі.

Лішайнікі з’яўляюцца дастаткова дакладнымі і адчувальнымі індыкатарамі забруджвання атмасферы. Чым чысцейшае паветра, тым больш разнастайны відавы склад лішайнікаў, і наадварот, чым больш бруднае паветра, тым меншую плошчу пакрываюць лішайнікі на ствалах дрэў.

У выніку вывучэння відавога складу ліхенафлоры, ацэнка ступені праектыўнага пакрыцця лішайнікамі дрэў у мікрараёне ДУА «Шаняўская сярэдняя школа імя Міколы Засіма», былі атрыманы наступныя дадзеныя: стан эпіфітных лішайнікаў здавальняючы, на трох вывучаных участках адсутнічалі кусцістыя лішайнікі, а былі знойдзены толькі ліставыя і накіпныя формы лішайнікаў, што ўказвае на слабое забруджванне атмасфернага паветра. Праекцыйнае пакрыццё лішайнікамі дрэў нізкае. Па меры ўдалення ад аўтамабільнай дарогі колькасць відаў і праекцыйнае пакрыццё лішайнікаў павялічваецца. Найбольш забруджанай аказалася пляцоўка №3, найменш забруджанай пляцоўка №1.

Рэкамендацыі для паляпшэння экалагічнага стану прышкольнай тэрыторыі:

— прадоўжыць работу па азеляненні прышкольнай тэрыторыі;

— выкарыстоўваць для азелянення дрэвы, кустарнікі і кветкава-дэкаратыўныя расліны;

— праводзіць работу сярод вучняў і іх законных прадстаўнікоў аб шырокім выкарыстанні веласіпедаў пад дэвізам “ Рух – гэта жыццё, а чыстае паветра – здароўе кожнага з нас”.

— Выпусціць лістоўку-зварот да ўладальнікаў аўтамабільнага транспарту з рэкамендацыяй аб выкарыстанні больш якаснага аўтамабільнага паліва.

Зробім паветра чыстым

 (памятка па мінімізацыі забруджвання паветра ў мікрараёне школы)

1. Не вырубвай і не ламай дрэвы – яны садзейнічаюць ачышчэнню паветра ад пылу і дыму, абагачаюць яго кіслародам. Ахоўвай расліны – зберажэш чыстае паветра.
2. Не палі кастры побач з дрэвамі – гэта можа прывесці да гібелі расліннасці і забруджвання паветра.
3. Не карыстайся аднаразавым посудам, замяні поліэтыленавыя пакеты на папяровыя ці тканевыя.
4. Выкарыстоўвай акумулятары замест батарэек для электрапрыбораў. Акумулятары можна перазараджаць і выкарыстоўваць паўторна, а батарэйкі гадамі ляжаць на звалках, атручваючы паветра.
5. Расказвайце сваім сябрам, знаёмым, сваякам аб тым чаму і як можна ахоўваць паветра ад забруджванняў.
6. Не выкідвай смецце і рэшткі ежы на вуліцу – гэта прывядзе да іх гніення і забруджвання паветра. Не спальвай смецце, а выкідвай у спецыяльныя кантэйнеры.
7. Не спальвайце на кастры, у катлах і печах рэзіну, вырабы з пластмасы, поліэтыленавую плёнку. Пры іх гарэнні выдзяляюцца вельмі ядавітыя рэчывы, якія забруджваюць паветра.
8. Не прасіце бацькоў падвезці да школы, калі яна знаходзіцца блізка. Але папрасіце іх выключыць рухавік на стаянцы. Гэта скараціць колькасць выхлапных газаў, якія выдзяляюцца ў атмасферу.
9. У сухое надвор’е часцей палівайце вадой двор каля дома – гэта паменшыць колькасць пылу ў паветры.
10. Не куры! Гэта шкодзіць не толькі твайму здароўю. Забруджанае тытунёвым дымам паветра небяспечна для іншых.

Спіс вучняў

1. Бармута Арцём
2. Каблоў Раман
3. Канюшык Аляксей
4. Курыльчук Аліна
5. Пекун Сяргей
6. Рамановіч Юлія
7. Пекун Данііл
8. Асавец Яўгеній
9. Бабей Арцем
10. Канюшык Вікторыя
11. Андрухін Іван
12. Рамановіч Анастасія

Асноўнай прычынай забруджвання паветра з’яўляецца пападанне ў яго нехарактэрных фізічных, хімічных і біялагічных рэчываў, а таксама змяненне іх натуральнай канцэнтрацыі. Гэта адбываецца ў выніку прыродных працэсаў і дзеййнасці чалавека. Прычынай значнай часткі хімічнага і фізічнага забруджвання з’яўляецца спальванне вуглевадароднага паліва падчас працы рухавікоў унутранага згарання транспартных сродкаў.  Кожны год у выніку прамысловай дзейнасці чалавека 170 мільёнаў тон пылу трапляюць у атмасферу. Восенню спальваецца апалае лісце, рэшткі раслін на асабістых участках жыхароў аг. Шані. Час пары спальваецца бытавое смецце, у тым ліку папера, картон. Побач з установай адукацыі размешчаны машынна-трактарны парк ААТ “Шані-аграпрадукт”, побач цэнтральная дарога па якой рухаецца вялікая колькасць як сельскагаспадарчага транспарту, так і асабістых аўтамабіляў.

План дзеянняў па мінімізацыі забруджвання атмасфернага паветра

— Праводзіць работу сярод вучняў і іх законных прадстаўнікоў аб шырокім выкарыстанні веласіпедаў пад дэвізам “ Рух – гэта жыццё, а чыстае паветра – здароўе кожнага з нас”.

— Выпусціць лістоўку-зварот да ўладальнікаў аўтамабільнага транспарту з рэкамендацыяй аб выкарыстанні больш якаснага аўтамабільнага паліва.

— Прадоўжыць работу па азеляненні прышкольнай тэрыторыі.

— Выкарыстоўваць для азелянення дрэвы, кустарнікі і кветкава-дэкаратыўныя расліны.

Зробім паветра чыстым

(памятка па мінімізацыі забруджвання паветра ў мікрараёне школы)

1. Не вырубвай і не ламай дрэвы – яны садзейнічаюць ачышчэнню паветра ад пылу і дыму, абагачаюць яго кіслародам. Ахоўвай расліны – зберажэш чыстае паветра.
2. Не палі кастры побач з дрэвамі – гэта можа прывесці да гібелі расліннасці і забруджвання паветра.
3. Не карыстайся аднаразавым посудам, замяні поліэтыленавыя пакеты на папяровыя ці тканевыя.
4. Выкарыстоўвай акумулятары замест батарэек для электрапрыбораў. Акумулятары можна перазараджаць і выкарыстоўваць паўторна, а батарэйкі гадамі ляжаць на звалках, атручваючы паветра.
5. Расказвайце сваім сябрам, знаёмым, сваякам аб тым чаму і як можна ахоўваць паветра ад забруджванняў.
6. Не выкідвай смецце і рэшткі ежы на вуліцу – гэта прывядзе да іх гніення і забруджвання паветра. Не спальвай смецце, а выкідвай у спецыяльныя кантэйнеры.
7. Не спальвайце на кастры, у катлах і печах рэзіну, вырабы з пластмасы, поліэтыленавую плёнку. Пры іх гарэнні выдзяляюцца вельмі ядавітыя рэчывы, якія забруджваюць паветра.
8. Не прасіце бацькоў падвезці да школы, калі яна знаходзіцца блізка. Але папрасіце іх выключыць рухавік на стаянцы. Гэта скараціць колькасць выхлапных газаў, якія выдзяляюцца ў атмасферу.
9. У сухое надвор’е часцей палівайце вадой двор каля дома – гэта паменшыць колькасць пылу ў паветры.
10. Не куры! Гэта шкодзіць не толькі твайму здароўю. Забруджанае тытунёвым дымам паветра небяспечна для іншых.
11. Пры выбары транспартных сродкаў выкарыстоўвайце экалагічна чыстыя віды транспарту (электрамабілі, веласіпеды, самакаты).
12. Выкарстоўвайце раздзельны збор смецця.

Спіс вучняў

1. Андрухін Іван
2. Асавец Яўгеній
3. Бабей Ягор
4. Гац Канстанцін
5. Канюшык Вікторыя
6. Пекун Данііл
7. Рамановіч Анастасія
8. Батура Ксенія
9. Міранюк Анастасія
10. Казлоўскі Уладзіслаў
11. Каліноўскі Іван

У аграгарадку Шані дастаткова вялікая колькасць аўтамабіляў, лік іх з кожным годам усё павялічваецца. Снег з’яўляецца эфектыўным накапляльнікам забруджвальных рэчываў, якія трапляюць ў навакольнае асяроддзе.

Снег для даследаванняў быў узяты на розных участках: у школьным двары, у скверы каля школы, на стаянцы для аўтамабіляў і школьнага аўтобуса.

Для даследавання снега як індыкатара забруджвання навакольнага асяроддзя намі былі праведзены якасныя рэакцыі на вызначэнне іонаў.

• Вызначэнне рН асяроддзя.

Вывад: снег на тэрыторыі мікрараёна ДУА “Шаняўская сярэдняя школа імя Міколы Засіма” валодае слаба-кіслай рэакцыяй.

• Вызначэнне іонаў медзі(Cu²⁺).

CuSO₄ + 2NaOH → Cu (OH)₂ ↓ + Na₂SO₄.

Cu²⁺ + 2OH^— → Cu (OH)₂ ↓ — асадак блакітнага колеру

Вывад:  дадзеная якасная рэакцыя паказала наяўнасць іонаў медзі ў снегавым покрыве нашага мікрараёна. Мы можам зрабіць вывад, што наяўнасць злучэнняў медзі абумоўлена наяўнасцю машынна-трактаранага двара ААТ “Шані –аграпрадукт” у крокавай даступнасці, значная колькасць машын і школьны аўтобус на стаянцы каля школы

• Вызначэнне сульфат-іонаў(SO₄^2- ).

ВаС1₂ + H₂SО₄ → BaSО₄ ↓ + HC1

Ba²⁺ + SО₄^2- → BaSО₄↓- асадак белы малочны

Вывад: дадзеная якасная рэакцыя паказала наяўнасць сульфат іонаў ў пробах снегу ўзятых з пляцоўкі каля стаянкі для машын і школьнага аўтобуса.

Якасныя рэакцыі на наяўнасць іонаў свінца далі адмоўны вынік.

Заключэнне

У ходзе нашага даследавання мы ўстанавілі якасць снегавога покрыва на тэрыторыі нашай установы адукацыі і вакол яе. Было ўстаноўлена наяўасць іонаў медзі і сульфат іонаў у пробах снегу ўзятага на стаянцы і на пляцоўцы з боку машына-трактарнага двара. На астатніхпляцоўках снег быў чыстым. Снег з’яўляецца індыкатарам чысціні атмасфернага  паветра. Зыходзячы з гэтага, можна зрабіць вывад аб пападанні дадзеных рэчываў у глебу, грунтавыя воды, атмасферу пры раставанні снегу. У нашых сілах зрабіць бяспечным навакольнае асяроддзе для нас саміх ад уздзеяння дадзеных таксічных рэчываў. Напрыклад, устаноўка фільтраў на сантэхніку, азеляненне тэрыторыі, пасадка раслін-індыкатараў і г.д.

Сярод жывых арганізмаў самымі адчувальнымі індыкатарамі агульнага забруджвання паветра з’яўляюцца лішайнікі. Вучні 7 – 10 класаў у лістападзе 2022 года пад кіраўніцтвам настаўніка біялогіі Жэдзік Г.М. правялі ацэнку якасці атмасфернага паветра каля школы метадам ліхаіндыкацыі.

Спіс вучняў

1. Андрухін Іван
2. Асавец Яўгеній
3. Бабей Ягор
4. Гац Канстанцін
5. Канюшык Вікторыя
6. Пекун Данііл
7. Рамановіч Анастасія
8. Бульц Наталля
9. Валюкевіч Вадзім
10. Кот Яўгеній
11. Краўчук Юлія
12. Ляшчынскі Аляксей
13. Шаламіцкая Паліна
14. Бармута Арцём
15. Каблоў Раман
16. Канюшык Аляксей
17. Курыльчук Аліна
18. Пекун Сяргей
19. Рамановіч Юлія
20. Батура Ксенія
21. Бойдзіч Валерыя
22. Завадская Анастасія
23. Казлоўскі Уладзіслаў
24. Каліноўскі Іван
25. Краўчук Вікторыя
26. Міранюк Анастасія

Вынікі даследавання

Табліца №1. Вынікі даследавання лішайнікаў (школьны двор – пляцоўка №1) , АЧА=0,07

Табліца № 2 Вынікі даследавання лішайнікаў (школьны сквер – пляцоўка  №2), АЧА= 0,15

Табліца №3. Вынікі даследавання лішайнікаў (стаянка  – пляцоўка №3) , АЧА=0,06

Ацэнка частаты сустракаемасці і ступені пакрыцця па пяцібальнай шкале Табліца №4

Такім чынам, карыстаючыся дадзенай табліцай для кожнай пляцоўкі і для кожнага тыпа роста лішайнікаў – кусцістых, ліставатых і накіпных – выставілі балы сустракаемасці і пакрыцця.

Ступень забруджвання паветра была ацэнена па атрыманым дадзеным , якія занесены ў табліцы №1 — №3 на аснове табліц №4 і №5.

Табліца №5 Ацэнка ступені забруджанасці паветра

Вывучэнне лішайнікаў прышкольнай тэрыторыі дазволіла зрабіць вывад аб перспектыўнасці праведзеных даследаванняў. Было ўстаноўлена, што лішайнікі іграюць важную ролю ў фукцыяніраванні экасістэмы.

У ходзе даследаванняў было ўстаноўлена, што чысціня атмасфернага паветра на розных участках школы залежыць ад ступені пакрыцця дрэў эпіфітнымі лішайнікамі.

Лішайнікі з’яўляюцца дастаткова дакладнымі і адчувальнымі індыкатарамі забруджвання атмасферы. Чым чысцейшае паветра, тым больш разнастайны відавы склад лішайнікаў, і наадварот, чым больш бруднае паветра, тым меншую плошчу пакрываюць лішайнікі на ствалах дрэў.

У выніку вывучэння відавога складу ліхенафлоры, ацэнка ступені праектыўнага пакрыцця лішайнікамі дрэў у мікрараёне ДУА «Шаняўская сярэдняя школа імя Міколы Засіма», былі атрыманы наступныя дадзеныя: стан эпіфітных лішайнікаў здавальняючы, на трох вывучаных участках адсутнічалі кусцістыя лішайнікі, а былі знойдзены толькі ліставыя і накіпныя формы лішайнікаў, што ўказвае на слабое забруджванне атмасфернага паветра. Праекцыйнае пакрыццё лішайнікамі дрэў нізкае. Па меры ўдалення ад аўтамабільнай дарогі колькасць відаў і праекцыйнае пакрыццё лішайнікаў павялічваецца. Найбольш забруджанай аказалася пляцоўка №3, найменш забруджанай пляцоўка №1.

Рэкамендацыі для паляпшэння экалагічнага стану прышкольнай тэрыторыі:

— прадоўжыць работу па азеляненні прышкольнай тэрыторыі;

— выкарыстоўваць для азелянення дрэвы, кустарнікі і кветкава-дэкаратыўныя расліны;

— праводзіць работу сярод вучняў і іх законных прадстаўнікоў аб шырокім выкарыстанні веласіпедаў пад дэвізам “ Рух – гэта жыццё, а чыстае паветра – здароўе кожнага з нас”.

— Выпусціць лістоўку-зварот да ўладальнікаў аўтамабільнага транспарту з рэкамендацыяй аб выкарыстанні больш якаснага аўтамабільнага паліва.

Зробім паветра чыстым

 (памятка па мінімізацыі забруджвання паветра ў мікрараёне школы)

1. Не вырубвай і не ламай дрэвы – яны садзейнічаюць ачышчэнню паветра ад пылу і дыму, абагачаюць яго кіслародам. Ахоўвай расліны – зберажэш чыстае паветра.
2. Не палі кастры побач з дрэвамі – гэта можа прывесці да гібелі расліннасці і забруджвання паветра.
3. Не карыстайся аднаразавым посудам, замяні поліэтыленавыя пакеты на папяровыя ці тканевыя.
4. Выкарыстоўвай акумулятары замест батарэек для электрапрыбораў. Акумулятары можна перазараджаць і выкарыстоўваць паўторна, а батарэйкі гадамі ляжаць на звалках, атручваючы паветра.
5. Расказвайце сваім сябрам, знаёмым, сваякам аб тым чаму і як можна ахоўваць паветра ад забруджванняў.
6. Не выкідвай смецце і рэшткі ежы на вуліцу – гэта прывядзе да іх гніення і забруджвання паветра. Не спальвай смецце, а выкідвай у спецыяльныя кантэйнеры.
7. Не спальвайце на кастры, у катлах і печах рэзіну, вырабы з пластмасы, поліэтыленавую плёнку. Пры іх гарэнні выдзяляюцца вельмі ядавітыя рэчывы, якія забруджваюць паветра.
8. Не прасіце бацькоў падвезці да школы, калі яна знаходзіцца блізка. Але папрасіце іх выключыць рухавік на стаянцы. Гэта скараціць колькасць выхлапных газаў, якія выдзяляюцца ў атмасферу.
9. У сухое надвор’е часцей палівайце вадой двор каля дома – гэта паменшыць колькасць пылу ў паветры.
10. Не куры! Гэта шкодзіць не толькі твайму здароўю. Забруджанае тытунёвым дымам паветра небяспечна для іншых.

Вывучылі ступень забруджвання атмасфернага паветра ў мікрараёне школы, правялі даследчую работу.

Спіс вучняў

1. Батура Ксенія
2. Бойдзіч Валерыя
3. Высоцкі Захар
4. Завадская Анастасія
5. Казлоўскі Уладзіслаў
6. Каліноўскі Іван
7. Краўчук Вікторыя
8. Міранюк Анастасія
9. Бульц Дар’я
10. Варажбіцкі Валерый
11. Кавальчук Мікіта
12. Кузьміч Данііл
13. Куртава Аліна
14. Ніпарка Ганна
15. Радзіочык Настасся

Пляцоўка №1

Пляцоўка №2

Пляцоўка №3

Выкарыстоўваючы метад праектыўнага ахопу ствалоў, было ўстаноўлена, што самы высокі ўзровень забруджвання паветра ў раёне пляцоўкі № 3 і самы нізкі ўзровень забруджвання паветра на пляцоўцы  № 1.

Аналіз:

У выніку вывучэння відавога складу ліхенафлоры, ацэнка ступені праектыўнага пакрыцця лішайнікамі дрэў у мікрараёне ДУА «Шаняўская сярэдняя школа імя Міколы Засіма», былі атрыманы наступныя дадзеныя: на трох вывучаных участках адсутнічалі кусцістыя лішайнікі, а былі знойдзены толькі ліставыя і накіпныя формы лішайнікаў, што ўказвае на слабое забруджванне атмасфернага паветра. Праекцыйнае пакрыццё лішайнікамі дрэў нізкае. Па меры ўдалення ад аўтамабільнай дарогі колькасць відаў і праекцыйнае пакрыццё лішайнікаў павялічваецца. Найболь забруджанай аказалася пляцоўка №3, найменш забруджанай пляцоўка №1.

Спіс вучняў

1. Батура Ксенія
2. Бойдзіч Валерыя
3. Высоцкі Захар
4. Завадская Анастасія
5. Казлоўскі Уладзіслаў
6. Каліноўскі Іван
7. Краўчук Вікторыя
8. Міранюк Анастасія

Асноўнай прычынай забруджвання паветра з’яўляецца пападанне ў яго нехарактэрных фізічных, хімічных і біялагічных рэчываў, а таксама змяненне іх натуральнай канцэнтрацыі.Гэта адбываецца ў выніку прыродных працэсаў і дзеййнасці чалавека. Прычынай значнай часткі хімічнага і фізічнага забруджвання з’яўляецца спальванне вуглевадароднага паліва пры вытворчасці электрычнай энергіі і падчас працы рухавікоў унутранага згарання транспартных сродкаў.  Кожны год у выніку прамысловай дзейнасці чалавека (у развіцці электраэнергіі, вытворчасці цэменту, выплаўкі чыгуну і г.д.), 170 мільёнаў тон пылу трапляюць у атмасферу. Побач з установай адукацыі размешчаны машынна-трактарны парк ААТ “Шані-аграпрадукт”

Памятка па мінімізацыі забруджвання атмасфернага паветра

ў мікрараёне ўстановы адукацыі

1. Рэгулярнае праветрыванне памяшканняў і вільготная ўборка
2. Пры выбары транспартных сродкаў выкарыстоўваць экалагічна чыстыя віды транспарту (электрамабілі, веласіпеды, самакаты)
3. Не спальваць смецце, выкарстоўваць раздзельны збор смецця

Спіс вучняў

1. Бармута Арцём
2. Каблоў Раман
3. Канюшык Аляксей
4. Курыльчук Аліна
5. Пекун Сяргей
6. Рамановіч Юлія

У нашым аграгарадку дастаткова вялікая колькасць аўтамабілей, лік іх з кожным годам усё павялічваецца. Снег з’яўляецца эфектыўным накапляльнікам забруджвальных рэчываў, якія трапляюць ў навакольнае асяроддзе.

Для даследавання снега як індыкатара забруджвання навакольнага асяроддзя намі былі праведзены якасныя рэакцыі на вызначэнне іонаў.

• Вызначэнне рН асяроддзя.

Вывад: снег на тэрыторыі мікрараёна ДУА “Шаняўская сярэдняя школа імя Міколы Засіма” валодае слаба-кіслай рэакцыяй.

• Вызначэнне іонаў медзі(Cu²⁺).

CuSO₄ + 2NaOH → Cu (OH)₂ ↓ + Na₂SO₄.

Cu + 2OH → Cu (OH)₂ ↓ — асадак блакітнага колеру

Вывад:  дадзеная якасная рэакцыя паказала наяўнасць іонаў медзі ў снегавым покрыве нашага мікрараёна. Мы можам зрабіць вывад, што наяўнасць злучэнняў медзі абумоўлена наяўнасцю машынна-трактаранага двара ААТ “Шані –аграпрадукт” у крокавай даступнасці.

• Вызначэнне сульфат-іонаў(SO₄^2- ).

ВаС1₂ + H₂SО₄ → BaSО₄ ↓ + HC1

Ba²⁺ + SО₄^2- → BaSО₄↓- асадак белага колера

Вывад: дадзеная якасная рэакцыя паказала наяўнасць сульфат іонаў ў снегавым покрыве. Мы можам зрабіць вывад, што наяўнасць злучэнняў серы абумоўлена наяўнасцю ў крокавай даступнасці машынна-трактарнага двара ААТ “Шані-аграпрадукт”.

Заключэнне

У ходзе нашага даследавання мы выяснілі якасць снегавога покрыва на тэрыторыі нашай установы адукацыі.Снег з’яўляецца індыкатарам чысціні атмасфернага  паветра. Зыходзячы з гэтага, можна зрабіць вывад аб пападанні дадзеных рэчываў у глебу, грунтавыя воды, атмасферу пры таянні снегу. У нашых сілах зрабіць бяспечным навакольнае асяроддзе і нас самых ад уздзеяння дадзеных таксічных рэчываў. Напрыклад, устаноўка фільтраў на сантэхніку, азеляненне грунта раслінамі-індыкатарамі.

Якасныя рэакцыі на наяўнасць іонаў свінца далі адмоўны вынік.