1. Праверка ведаў павінна весціся ў адпаведнасці з праграмай, яе рубрыкай «Патрабаванні да ведаў і ўменнем вучняў». Праграма вызначае максімум і мінімум ведаў. У ёй пазначаны аб’екты праверкі, той навучальны матэрыял, які павінен быць засвоены школьнікамі.
2. Алгарытм арганізацыі праверкі: настаўнік адбірае матэрыял для праверкі ў адпаведнасці з праграмай, распрацоўвае сістэму пытанняў і заданняў, падбірае неабходныя дапаможнікі і сродкі навучання, загадзя плануе, веды і ўменні якіх вучняў будуць правераны, вызначае метады і формы праверкі.
3. Аб’ектыўная і сістэматычная ацэнка (і адзнака) стымулюе работу вучняў, развіццё іх пазнавальных інтарэсаў, садзейнічае рэгулярнаму выкананню работ.
4. Пры ўліку ведаў любая работа школьніка павінна быць ацэнена.

Праверку ведаў неабходна праводзіць пастаянна, па ўсіх тэмах праграмы, ахопліваючы пры гэтым значную колькасць вучняў або ўвесь клас у цэлым.

5. Адзнакі выстаўляюцца за:

* вусныя адказы пры індывідуальнай праверцы,

* за выкананне практычнай работы,

* пры франтальнай вуснай праверцы за сукупнасць адказаў,

* за выпраўленні і дапаўненні адказаў іншых вучняў,

* за адказы ў працэсе гутаркі пры вывучэнні і замацаванні новага матэрыялу.

6. Што правяраць?

* Устанаўліваецца, ці ўвесь праграмны матэрыял засвоены, ці ўсімі названымі ў праграме практычнымі ўменнямі і навыкамі валодае.

* Правяраецца аб’ём, якасць ведаў, трываласць, сістэматычнасць, глыбіня і дзейснасць ведаў, ацэньваецца форма іх выражэння.

* Пры выкананні пісьмовых работ правяраецца не толькі якасць адказу, але і граматнасць напісання.

7. Настаўнік абавязаны абвяшчаць адзнаку вучню, які адказвае і ўсяму класу, тлумачыць, чаму пастаўлена тая ці іншая адзнака.
8. Адзнака абавязкова каменціруецца. Пры ацэньванні настаўнік павінен коратка адзначыць, у чым станоўчыя і адмоўныя бакі адказу, паказаць, на што трэба звярнуць увагу.
9. Настаўнік абавязаны загадзя тлумачыць крытэрыі адзнак, каб вучні ведалі, пры якіх умовах ставіцца тая ці іншая адзнака.
10. Пры аналізе адказу настаўнік вызначае:

* ці ўсё расказаў вучань,

* колькі памылак было, якія гэта былі памылкі,

* якія былі дапушчаны недакладнасці,

* ці правільна зразумелы вучэбны матэрыял,

* ці ведае вучань азначэнне паняццяў,

* ці ўмее тлумачыць сувязі і залежнасці,

* даслоўна пераказвае матэрыял ці пераасэнсаваў яго,

* ці ўмее вылучаць галоўнае, аперыраваць ведамі, прымяняць іх для тлумачэння новых фактаў, падзей, лагічна, паслядоўна пераказваць матэрыял.

* наколькі звязна, коратка і ўпэўнена вучань пераказвае матэрыял,

* ці мае патрэбу вучань у навадных пытаннях, падказках.

* ці ўмее выконваць дзеянні, усведамляць сістэму дзеянняў, вусна пералічваць парадак дзеянняў, практычна карыстацца ім.

11. Выстаўленне адзнак у дзённікі – абавязак настаўніка!
12. Недапушчальна зніжэнне адзнакі і выстаўленне нездавальняючай адзнакі з мэтай пакарання вучня за парушэнне дысцыпліны, забытыя падручнікі, сшыткі, спартыўную форму.
13. Праверка носіць навучальны характар. Веды не толькі ўзнаўляюцца і паўтараюцца, але і замацоўваюцца, сістэматызуюцца, удасканальваюцца і паглыбляюцца.
14. Навучальныя, кантрольныя, дыягнастычныя заданні павінны перш за ўсё вучыць дзяцей думаць, аналізаваць, прымяняць тэарэтычныя веды на практыцы, а не проста пераказваць матэрыял.
15. Праверка носіць навучальны характар – навучанне школьнікаў прыёмам узаемакантролю і самакантролю, фарміраванне патрэбы ў самакантролі і ўзаемакантролі.
16. Неабходна сістэматычна праводзіць колькасны і якасны аналіз кантрольных і навучальных работ.
17. Памятаеце, што граматна арганізаваная (сістэматычная) зваротная сувязь дасць вам магчымасць зразумець, якія веды і ў якім аб’ёме засвоены, ці працавалі вучні самастойна над засваеннем матэрыялу, ці гатовыя яны да ўспрымання новага матэрыялу.
18. Правярайце рабочыя сшыткі, звяртайце ўвагу на культуру пісьмовай мовы, на якасць выкананай работы на ўроку, дома. Суадносіць адзнаку за заданне ў рабочым сшытку з регламенціруемым «Інструктыўна-метадычным пісьмом» аб’ёмам работы.
19. Прагназуйце сваю кантрольна-ацэначную дзейнасць на ўроку.
20. Не забывайце аб стымулюючай функцыі 10-бальнай сістэмы, старайцеся адзначыць нестандартныя спосабы рашэння, станоўчыя дасягненні школьнікаў.
21. Прадумвайце формы апытвання загадзя, у залежнасці ад узроўню падрыхтаванасці вучняў у класе.
22. Важна паўрочнае ацэньванне! Неправераныя або непрадуманыя заданні падчас урока прыводзяць да дрэнна выкананых кантрольных работ, да неаб’ектыўных адзнак за чвэрць, год.
23. Пры падрыхтоўцы да ўрока настаўніку неабходна старанна прадумаць дыдактычнае забеспячэнне: дыферэнцыраваныя заданні ўсіх 5-ці узроўняў, папярэджанне тыповых памылак, карэкцыйныя заданні па выніках папярэдняй «зваротнай сувязі
24. Вашы вучні «выйграюць», калі кантрольная работа па тэме будзе складзена вамі да першага ўрока па тэме: сумесная работа будзе адраснай, якая б’е ў мэту. Значыць, вучні з высокай матывацыяй справяцца з ёй лепш.
25. Чаканне апытвання і само апытванне – сітуацыя павышанай трывожнасці для многіх вучняў. Не пагаршайце яе неабдуманымі заўвагамі, недарэчнымі жартамі.
26. Дакладна пастаўце пытанне, сфармулюйце заданне. Вучням можа быць штосці незразумелым ў вашых заданнях, пракаменціруйце іх. Недапушчальна гэта толькі ў час кантрольных работ.
27. Вучыце рабят быць выхаванымі слухачамі, прызнаваць права чалавека на памылку. Вучань, які адказвае чакае ад Вас разумення і падтрымкі.
28. Дзецям патрэбны час на абдумванне дадатковых пытанняў.
29. Дзейнасць вучняў, не занятых пры апытванні, павінна быць прадумана (запіс у сшытак кароткіх высноў па нарыхтаваных шаблонах, рашэнне апераджальнага задання і т. п.), інакш гэта страчаны час.

1. Мэты (задачы) ўрока

У чым заключаецца асноўная задума праведзенага мною ўрока? Як ён звязаны з групавымі і індывідуальнымі асаблівасцямі вучняў, станам і вынікамі вучэбна-выхаваўчага працэсу ў дадзеным класе? Якія мэты (задачы) планаваў дасягнуць (вырашыць) у ходзе ўрока?

2. Змест і арганізацыя навучальнага занятка

Наколькі ўдала я здолеў абраць змест вучэбнага матэрыялу, тып і форму ўрока, прыёмы і спосабы арганізацыі навучальнага ўзаемадзеяння? Ці адпавядалі яны прынцыпам асобасна-арыентаванага падыходу, мэтам (задачам) ўрока?

3. Тэхналогія працы педагога

Якія тэхналагічныя прыёмы я выкарыстаў для таго, каб на ўроку:
актуалізаваць і ўзбагаціць суб’ектны вопыт навучэнцаў;
стымуляваць праяву імі ініцыятывы і самастойнасці;
ствараць для вучняў сітуацыі выбару навучальных заданняў і формаў іх выканання;
будаваць навучальнае ўзаемадзеянне на аснове дыялогу;
ўлічваць індывідуальны тэмп і стыль вучэбнай дзейнасці школьнікаў?

4. Выніковасць праведзенага ўрока

Ці атрымалася мне рэалізаваць задуму ўрока, дасягнуць (вырашыць) пастаўленыя мной мэты (задачы)? наколькі праведзены занятак быў накіраваны на:
станаўленне і праяву індывідуальнасці навучэнцаў;
развіццё творчых здольнасцяў школьнікаў;
фарміраванне станоўчай Я-канцэпцыі асобы вучняў;
выпрацоўку ў дзяцей індывідуальнага стылю пазнання і паводзін?

У чым заключаюцца карысць і недахопы майго ўрока? Што не атрымалася вырашыць пры яго правядзенні? Як можна выправіць недахопы ўрока?

Эмоциональное выгорание педагога – это своего рода выработанный личностью механизм психологической защиты в виде полного или частичного исключения эмоций в ответ на психотравмирующие воздействия. Профессиональная деятельность педагогов изобилует факторами, провоцирующими эмоциональное выгорание: высокая эмоциональная загруженность, огромное число эмоциогенных факторов, ежедневная и ежечасная необходимость сопереживания, сочувствия, ответственность за жизнь и здоровье детей.

Профессиональное выгорание возникает в результате внутреннего накапливания отрицательных эмоций без соответствующей «разрядки», или «освобождения» от них. Оно ведет к истощению эмоциональных, энергетических и личностных ресурсов человека.

Синдром профессионального выгорания развивается постепенно. Он проходит три стадии (Маслач, 1982) — три лестничных пролета в глубины профессиональной непригодности:

Одно из важнейших условий эффективности учебного процесса – воспитание познавательного интереса у школьников. Познавательный интерес – это внутренний мотив, основанный на свойственной человеку врожденной познавательной потребности. В основе учебной мотивации – эмоциональный фактор (нравится – не нравится) и волевой (хочу — не хочу). Ребенок, у которого мотивация обучения развита хорошо, учится совершенно самостоятельно, для него не нужно ставить учебные задачи, он формулирует их сам, учение для него становится потребностью. А что делать, если учебная мотивация сформирована недостаточно прочно?

Примите несколько советов:

1. Стимулируйте у подростка самостоятельное изучение материала. Только в процессе самостоятельных открытий, «озарений» у него появится желание учиться дальше. Радость от постижения нового – самый лучший мотивирующий фактор.
2. Учебный труд интересен только тогда, когда он разнообразен, поэтому используйте разные методы обучения на уроках.
3. Любой человек  выполняет деятельность с удовольствием только тогда, он когда понимает, для чего это нужно. Ребенок не знает, где ему могут пригодиться знания по физике? Покажите эту область. Причем, желательно, чтобы знания были востребованы именно сегодня, так как  понимание того, что эти знания будут нужны через несколько лет, не являются мотивирующим фактором.
4. Предлагайте почитать интересные книги («Занимательная физика», «Занимательная геометрия»), справочники то разным учебным дисциплинам. Может быть, через интерес к этим книгам сформируется и интерес к предмету в целом. Еще Л.Фейербах утверждал: «То, для чего открыто сердце, не может составить тайны и для разума».
5. Ни в коем случае не навешивайте ярлык «неуспевающего» на ребенка, у которого неудачи в учебе. Это не способствует повышению мотивации.
6. Не спешите облегчить труд подростка: не задавать домашнее задание или отменить какой-либо вид работы. Но и не заставляйте ребенка переделывать задание, выполнять нудную монотонную работу, заучивать дополнительно трудный, непонятный материал. Помните, что ни слишком трудный, ни слишком легкий материал не вызывает интереса. Обучение должно быть трудным, но посильным.
7. Вселяйте в ребенка уверенность, что у него все непременно получится. Рассказывайте о том, что проблемы в учебе могут возникнуть у любого ребенка, и с ними можно справиться. Если ребенок не верит в свои силы, то у него формируется обученная беспомощность, то есть он не в силах выполнять деятельность успешно.

8. Следует понимать, что в этом возрасте начинают проявляться интересы и склонности ребенка к той или иной деятельности. Поэтому учение ребенка становится избирательным: на любимые предметы он тратит больше времени, на нелюбимые — меньше. Разберитесь вместе с ребенком, в чем причины падения интереса к вашему предмету. Ребенку нравится только то, что он знает хорошо, что ему удается. Иногда отсутствие интереса к какому-либо предмету связано с тем, что у ребенка очень много пробелов в знаниях. Это мешает ему усвоить дальнейший материал. Помогите ребенку восполнить эти пробелы.
9. Узнайте больше о ребенке. Если он успешен в чем-то одном, готов заниматься этим предметом часами, это уже хорошо. Усвоить все предметы одинаково хорошо очень сложно.

10. В шестом классе иногда бывают периоды, когда не нравится ничего. Не отчаивайтесь, это временное явление, связанное с половым созреванием.
11. Помните: если подросток проявляет нежелание учиться – это не каприз, а крик о помощи. Не ругайте, а выясните причины такого поведения и помогите.

Более подробно об этом можно прочитать в книгах:

• Ротенберг В.С., Бондаренко С.М. Мозг. Обучение. Здоровье. .: 1989.
• Славина Л.С. Индивидуальный подход к неуспевающим и недисциплинированным школьникам. М.: 1980.

Полезные ссылки

• http://nastgaz.by/ — Сайт «Настаўніцкай газеты»
• http://www.adu.by — Сайт Национального института образования
• http://www.brsm.by — Сайт Белорусского Республиканского союза молодежи
• http://zn.by — Сайт газеты «Знамя юности»
• http://www.pvz.by — Сайт газеты «Переходный возраст»
• http://rikz.unibel.by/ru/ — Сайт Республиканского института контроля знаний
• http://www.bakonkurs.org — Сайт общественного объединения «Белорусская ассоциация Конкурс»
• http://festival.1september.ru — Фестиваль педагогических идей «Открытый урок»
• http://videouroki.net — видеоуроки в сети Интернет

Интернет-ресурсы системы образования

Методическая копилка

1. Учитывайте трудности адаптационного периода.

2. Не перегружайте учеников излишними по объему домашними заданиями.

3. Следите за темпом урока — высокий темп мешает многим детям усваивать материал.

4. На заседаниях МО  выработайте единые требования к учащимся.

5. Никогда не используйте отметку как средство наказания ученика. Словесная оценка достижений должна быть ориентацией на успех, способствовать развитию мотивации к учению, а не ее снижению.

6. Замечайте положительную динамику в развитии каждого отдельного ученика, а не в сравнении с одноклассниками.

7. Развивайте навыки самоконтроля, умение оценивать свою работу и работу класса.

8. Применяйте методику работы в группах, в парах, индивидуально.

9. Не создавайте психотравмирующих ситуаций при выставлении отметок за контрольные работы, за четверть и т. д.

10. Наряду с отметкой чаще используйте положительные оценочные суждения («молодец, хороший ответ, справился» и т. д.).

11. Используйте систему поощрений, а именно: фотографии лучших учеников, грамоты, благодарности родителям (письменные, устные), положительные записи в дневнике.

12. Поддерживайте контакт с классным руководителем, узнавайте о проблемах ребенка, его здоровье, семейных отношениях.

13. Не допускайте педагогического манипулирования.

14. В течение первого месяца (сентябрь) обучения используйте «бездвоечное» обучение.

15. Грамотно используйте дневник учащегося для связи с родителями.

16. Учитывайте в планировании учебной работы динамику умственной работоспособности пятиклассника в течение дня, недели.

17. Учитывайте индивидуальные психологические особенности ребенка: темперамент и связанные с ним темп, переключение, особенности внимания, двигательная активность и т. д.